حبیب الرحمن تاثیر
کله چې د کافرستان په کالاشو قوم کې یو کس مري نو د هغه د قبیلې، کلي او کور خلګ د عقیدې، مذهب او کلتور له مخې تر څو ورځو پورې پر مړي سندرې وايي، ډولونه وهي او اتڼونه کوي، خو بختور به هغه وي چې دا لړۍ ورباندې تر ډیره وغځیږي، تر څو د مړي اروا خوشحاله او ګناهونه یې پاک شي، خو په غزني کې بیا له څو ورځو پرته له عقیدې، مذهي رسوماتو، ټولنیزو رواجونو، کلتوري اخلاص او قامي وفادارۍ څخه د مړو پر سر سیاسي، اقتصادي او د چوکۍ ساتلو اتڼ شروع دی.
د تیرې شنبې په ورځ د غزني د قره باغ ولسوالۍ سلګونه ولسي خلګو له هغه وروسته د کابل کندهار لویه لار وتړله او په غزني ښار کې یې مظاهره پیل کړه چې د دوی په وینا اربکي پولیسو یې پر کلي غدۍ وروړې، مظاهره کوونکي چې د وژل سویو کسانو مړي یې له ځان سره د احتجاج په موخه راوړي وايي د یادې ولسوالۍ د نېختې په نوم د هزاره ګانو د کلي اربکیان د پښتنو د شېراباد کلي یوه کور ته د شپې مهال ننوتي چې پلار او پنځه کلن زوی یې وژلي، دوه تنه یې ټپیان کړي او د کور دوه تنه نور یې له ځان سره وړي، چې لا یې هم برخلیک نه دی څرګند.
مظاهرې، مدني حرکتونه، احتجاجونه او له دې لارې حق غوښتل هغه نړیوالې کړنې دي چې اوس موږ هم سوکه سوکه ورڅخه برخمن کیږو، خو چې دغه مظاهرې، مدني حرکتونه، احتجاجونه او له دې لارې حق غوښنل د پردیو له سیاست، مفاداتو او ځینو نورو خود غرضیو څخه پاک وي، لکه څنګه چې په غزني کې روان احتجاج د یوه مقدس هدف په موخه پیل شوی وو، خو وروسته یې سوکه سوکه سیاسي بڼه خپله کړه، چې اوس یې ځیني کسان لکه د بزکشي لوبې سخوندر یو بل لور ته زغلوي.
د دغه مظاهرې ډیری برخه ولسي خلګ چې له غم ځپلې کورنۍ سره خپله خواخوږي لري او په اجتجاج ناست دي په دې ټنیګار کوي چې انصاف دي وشي، تښتول شوي کسان دي راخوښي شي، قاتلین دي سزا شي او د دغه دوو کلیو ترمنځ دي سل کلنه لانجه په قانوني، اصولي او حقوقي ډول پای ته ورسیږي، خو په مظاهره کې ننوتي ځیني عناصر بیا د دغه کسانو پر خوله لاس نیسي او له موقع ګټه پورته کوي، سیاسي عقدې پر مخ وړي او وايي: د غزني والي، امینه قومندان او ځیني نور دولتي او امنیتي کسان دي له دندې ګوښه شي، که نه مظاهرو ته به دوام ورکړي.
دا چې د غزني ولایتي شورا د خپلو سیاسي ملحوظاتو په بنا د نابالغه نندارچي په توګه ناورین ته لاس ترزنې ګوري او ځینې غړي یې د والي د لرې کولو په هڅو لګیا دي، خو والي انجنیر عبدالکریم متین بیا د خپلې چوکۍ د ساتلو په موخه حق حقدار ته له سپارلو، مجرمانو ته له سزا ورکولو او د نیول شویو کسانو له راخلاصولو څخه پرته له اعتراض کوونکیو د مظاهرو ختمولو غوښتنه او له ځینو خلګو د دریمګړيتوب هیله کوي، چې دا د هغه کوتافکري ده.
څنګه چې غزنی له تیرو دریو کالو څخه په سیاسي لحاظ ليوانو ته غورځول شوی دی، نو د دغه ولایت انجنیر محمد خان چې لومړی ځل د خپل ولایت په درد ځان خبروي د مظاهرو ختمول غواړي او وايي: لومړۍ غوښتنه يې دا ده چې لاره دي خلاصه او مړي دي خاور ته وسپارل شي، چې دا خبره نه کوم انصاف نه او نه هم کوم قانون دی.
که ځیني خود غرض عناصر د خپلو شخصي، سیاسي، اقتصادي او نورو نامشروع ګټو له پاره په دغه ولسي ناورین کې ښکېل او ځان ته یې کښوي، خو پښتانه متل کوي: «غم دی د لالي پر سر چټه دي تازه ګرزي» هغه دا چې د وژل شویو، ټپي شویو او تښتول شویو کسانو کورنۍ له ویر او پر لاره بند مساپر د سړځګۍ، لوږې، تندې او ناروغیو څخه ګړیږي.
د دې ټولو ګټو او زیانونو ترڅنګ د سیمې د ځینو هیوادونو استخباراتي کړۍ به هم خپل اهداف سنجوي او د تل په څېر به دغه اور ته لمن وهي چې پښتانه او هزاره قومونه په دې پلمه په جګړه سره واچوي، که افغان ولسمشر محمداشرف غني په مستقیم ډول په دغه پېښه کې دخیل نه شي او د حل لارې چارې یې پیدا نه کړي لاسوهنې به په کې ډیرې او ستونځې به یې زیاتې شي، نه دا چې په لیږل شوي بې کفایته هیت کفایت وکړي.
لیک: حبیب الرحمن تاثیر
په هیواد کې اوږدې او خونړۍ جګړې نه یواځې د افغانستان زیربناوې ړنګې کړې، بلکې کاري ځواک چې ډیری برخه یې ځوانان دي هم ترې چور کړ، خو د دې چور ترڅنګ یې د ځوانانو استعدادي حیثیت او مهالنۍ خودمختاري هم ورڅخه واخیسته، هغه دا چې په افغاني ټولنه کې په یوویشتمه پېړۍ کې هم ځینې ځوانان په ځینو تر ځان ټیټو او لویدلیو کسانو پسې روان او له خپل صلاحیت، تعلیم او مسلکیتوب څخه ګټه نه پورته کوي.
د ټولنې د تقاضاوو او اړتیاوو له مخې ځوانان باید خپل استعداد او پوهه په کار واچوي، د یوویشتمې پیړۍ له ضرورتونو او غوښتنو سره سفر وکړي، خو د ساینس، ټیکنالوژۍ او نورو پرمختګونو ترڅنګ سیاسي پوهه او خود مختاري هم په نظر کې ونیسي، ځکه ځینې ځوانان لا هم په ړانده، کاڼه او وراسته تقلید بوخت او په هغه چا پسې روان دي چې پوهه، علم او استعداد یې ورڅخه کم او د نېشت برابر وي.
ظاهره خبره ده چې موږ او تاسو په یوه داسې ټولنه کې ژوند کوو چې په روایاتو ټینګار کوي او ځوانان یې د روایتې فرهنګ په قید کې بندیوان ژوند کوي، خو ځینې هغه ځوانان چې له پورته ذکر شوي تقلید څخه ځوریږي، اړکیږي چې د تېښتې لاره خپله کړي، نورو هیوادونو ته لاړ شي او هیواد او هیوادنۍ زمواري ته شا واوړي.
ځوانان د هرې ټولنې له پاره بې بدیله انرژي ده، له نیکه مرغه ځوانان د افغانستان د ټولنې یوه لویه برخه جوړوي، که چیری دغه ځوانان په ګډه د پرمختګ له پاره نه ستړي کیدونکي کارونه وکړي او د ځینو بې خونده څیرو له نامناسب تقلید څخه مخ واړوي، ګټې به یې زیاتې وي، یوه دا چې تش په نامه مشران به بې پر ځای پاته شي بله دا چې دوی به د نوې نړۍ په نوي سیاسي کاروان کې ولس ورسره روان کړي.
لیکنه: حبیب الرحمن تاثیر
دا چې په اوسني وخت کې په افغانستان کې کابـو تر شپېتو زیات په سلو کې وګـړي یې ځوانان دي او دغه ځوانان د هیواد په ابادولو او جوړولو کې یو ښه کردار ترسره کولی شي، نو ډیری د نظر خاوندان وايي چې: ځوانانو ته په ټولنه کې د پرېکړو او تصمیم نیونې ازادي وربخښل هغه څه ګڼل کېږي چې ټولنه ورسره جوړېدی شي، دغه د نظر خاوندان غوښتنه کوي چې مشرانو ته د درناوي ترڅنګ دي ځوانان په سیاسي، اجتماعي، ټولیزه او هر اړخیزه توګه په ټولنه کې په تصمیم نیونه او مثبتو پرېکړو کولو لاس پورې کړي او مشران دي د دغې تصمیم نیونې ازادي ورکړي او ملاتړ دي یې وکړي.
په غزني کې د سرې میاشتې ځوان ریئس سمیع الله صدیق وايي: «ځوانانو ته د پرېکړو او تصمیم نیونې ازادي وربخښل تر ټولو مهمه خبره ده، که څه هم زموږ په ټولنه کې متعاسفانه ځوانانو ته هغه د رشت اجازه ډیری وخت نه ورکول کیږي چې د خپل فکر او خپل عمل په خپله باندې تصمیم ونیسي، ولې زما په فکر تر یوې انداز باید انډول به نظر کې ونیول شي، د صدیق په خبره: دا چې زموږ ټولنه یوه کلتوري او رواجي ټولنه ده که څه هم ځوانان هغه استعداد لري چې پرېکړې وکړي او یا تصمیمونه ونیسي، خو بیا هم چندان اجازه نه ورکول کیږي او د ځینو دودنو او رواجونو له امله چې زموږ په ټولنه کې رواج دي د هغې له امله دوی ځای قید احساسوي، خو که د تصمیم نیونې اجازه ورکړل شي ځوانان دغه ټولنه ښه مهارولی او پرمخ بېولی شي، د سمیع الله صدیق په وینا په ښاري او نیمه ښاري سیمو کې اوس ځوانان د تصمیم نیونې او پرېکړو کولو په برخه کې چې کوم کارونه کړي ښه ځلیدلي دي».
څنګه چې له ځوانانو څخه په ټولنه کې هم خپل او هم د ټولنې د نورو وکړیو د حقوقو د درناوي پیژندني او د همدې حقوقو په نظر کې له نیولو سره سره د ټولنې له افرادو سره د ښه چال چلند غوښتنه کېږي، نو ځوانه خبریاله سپوږمۍ غفاري هم وايي: «ځوانان په اوس وخت کې د ټولنې ناخوالې او د ستونځو حل ښه درک کولی شي، ځکه چې زیاته برخه یې تعلیم یافته شوې ده، خدیجه زیاتوي: تعلیم یافته قشر ته د ټولنې او د تولنې د خلګو تصمیم نیونه او د هغوی په اړه مثبتې پرېکړې کول او د تصمیم نیونې ازادي ورکول یو ښه کار او د وخت اړتیا ده».
دا چې په افغانستان کې په تیرو او روانو خپلمنځي جګړو کې د ځوانانو زیاته برخه قرباني شوې ده، نو په غزني کې د (همت بنسټ) په نوم د یوې خیریه ټولنې مشر قدرت الله نرمیوال وايي: «دا چې زموږ ټولنه دودیزه ټوله ده او هر څه له پخوا څخه راپاته دي او موږ هم د هغوی پر نقل او قول پر مخ روان یو او نه غواړو چې زموږ په ژوند کې افتکار راشي، نو د دغې یو عمده دلیل دی چې ځوانان په تصمیم نیونه او پرېکړو کولو کې نه ورشریکول کیږي او یا د تصمیم نیوې ازادي نه ورکول کیږي، چې یو ځوان په خپل کور، کلي، کورنۍ او ټولنه کې کوم مسئولیتونه لري چې په هغوی ځان پوهه کړي او په کاري برخه کې هم او د ستونځو د لري کولو په برخه کې د تصمیم نیونې او پرېکړې کولو ازادي ورکړل شي بیا نو دغه د ټولنې مسوولیتونه په ښه توګه سرته رسولی شي، د قدرت الله نرمیوال په خبره: تر څو پورې چې ځوانانو د تصمیم نیونې او پرېکړو کولو په برخه کې پوره ونډه نه وي اخیستې همدا ډول به هیواد به ستونځو کې راګیر او ناخوالې به شتون لري».
څنګه چې ځوانان په حقیقت کی د یوې ټولنې کارنده، رښتینی، غښتلی ځواک او بېسارې پانګه بلل کیږی، نو د ملالۍ په نوم یوه پېغله وايي: «موږ په دې پوهيږو چې هر وګړى د خپلې ټولنې د پرمختګ په لاره کې دروند مسؤليت لري، چې څرنګه کولاى شي دغه وروسته پاتې ټولنه چې له هر ډول پرمختګونو څخه بې برخې ده او په څه ډول موږ توانېدلى شو چې دغه مسؤلیت په ښه توګه ترسره کړو او په ټولنه کې یو مثبت بدلون ووینو، نو تر شا به یې یو مثیت تصمیم وي چې دغه تصمیم به ځوانان نیسي، نو که په هیواد کې ځوانانو ته د تصمیم نیونې او پرېکړو کولول ازادي ورکړل شي، دا به د پرمختګ پر لور یو لوی ګام وي».
دا چې ویل کېږي ځوانان په اوسني وخت کې د نړۍ له ضرورتونو، تقاضو او پرمختګونو سره سم سفر کوي، نو په غزني کې د کلیوال ملګري ټولنې ریس انعام الله ګوهر هم په دې اند دی او وايي چې ځوانانو ته د تصمیم نیونې او پرېکړو کولو ازادي ورکول د وخت اړتیا ده، د ګوهر په خبره: « ځوانان د ټولنې ډیر مهم قشر تشکیلوي، چې د انرژۍ څخه یې که سالمه ګټه پورته شي، نو د هیواد په ابادۍ، سوکالۍ او پرمختیا کې به رغنده رول ولوبوي، خو که د همدې ځوانانو د انرژۍ څخه منفي ګټه پورته شي، لکه څنګه چې اوس مهال زموږ په هیواد کې تر ډیره بریده کیږي نو دا کار به ټولنه یو منفي لوري ته بیايي، ځوانانو ته ضرورت دی چې د تصمیم نیونې او پرېکړو په برخه ازادي ورکړل شي».
له دې څخه پرته ډیری خلګ په اوسني وخت کې په دې نظر دي چې د مشرانو د نظریو او مشورو د قدر کولو ترڅنګ باید ځوانان هم په تصمیم نیونه او ځوانانو ته د تصمیم نیونې او پرېکړو کولو له ازادي وربخښلو سره په ټولنه کې مثبت بدلونونه را منځ ته کیدی شي، ځکه چې روشنفکره او استعدالرونکي ځوانان تل په دې لټه کې وي چې د خپلې ځوانې انرژۍ په مرسته ټولنه، هېواد او سيمه له ستونځو او ناخوالو څخه خلاصه کړي، دوی وايي که چیرې هم ځوانانو ته په ټولنه کې د پرېکړو او تصمیم نیونې ازادي ورونه بخښل همداسې په ټولنه په ستونځو کې پاته وي.
لیک: حبيب الرحمن تاثير
May 31, 2015
څه موده وړاندې د کوټي په مطبوعاتي مرکزي کې د يوې ادبي غونډې له پيلېدو څخه له مخه له ځوان ليکوال، شاعر او نقاد د پښتو او اردو ژبې د مشهور ليکوال، نقاد، شاعر او کالم ليکونکي سعيد ګوهر له مشر زوى دانيال طريري سره په خبرو وخت وم چې د سيندي او اردو ژبو تکړه شاعره، ليکواله، افسانه نګاره او سياستواله جهان اراء تبسم راغله، دانيال طرير ته يې ويل دانياله! نن خو دا ټوله غونډه درباندې ښکلې ده، ټول پريس کلب درباندې ښايسته دى او دا چې په ټوله غونډه کې مې يواځې پر تا سترګې ډکېږي.
د مېرمن تبسم له دې خبرو او غونډې څخه څو ورځې وروسته محمود اياز راته وويل چې: دانيال طرير ناروغ دى او د سرطان په ناروغۍ اخته دى، ورځ تربلې يې روغتيايي حالت خرابېږي، خو اوس چې کله هم له محمود اياز څخه د دانيال د رنځ پوښتنه کوم، نو د جهان اراء تبسم هغه خبره مې سترګو ته درېږي.
دانيال له رنځه کړېږي،دانيال د يوې خطرناکې بلا په پنجو کې راګېر دى، دانيال ښايسته نه دى، خو ښه نقاد دى، دانيال ښايسته نه دى، خو ښه شاعر دى، دانيال ښايسته نه دى، خو ښه ليکوال دى، دانيال ښايسته نه دى، خو تنکى ځوان دى، هغه غونډې دي، هغه جهان اراء ده، خو نه په کې دانيال سته او نه يې هغه ښکلا پاته ده، نه د جهان اراء سترګې په چا ډکېږي او نه هم محفل ورته ښايسته ښکاري.
جهان اراء تبسم! دانيال د داسې بدمرغه قام هستي ده چي قدرونه نه پېژني، تر قلم زيات د ټوپک درناوى کوي، تر کتاب زيات د جګړې ډګر تود ساتي، تر ليکوال، شاعر او قلمکار زيات د قوماندان، خان، نواب او بدماش درناوى کوي، تر سولې زيات د جګړې لوري ته خوځېږي.
دانيال د داسي بدمرغه قام هستي ده چې له سياسي رهبرۍ څخه بې برخې ده، نو ځکه هغه په کې په رنځورو او اوبلنو سترګو د ټولنې وګړيو ته ګوري، دانيال په داسې بدرمرغه ټولنه کې ژوند کوي چې: ډېرى وګړي يې په ذهني، فکري او علمي توګه پلج او له کاره لوېدلي دي او نه غواړي چې د ذهينو، روڼ اندو او عالمانو قدر وکړي، رنځ ته يې دوا سي او ژوند يې وژغوري.
دانيال په داسې بدمرغه ټولنه کې په رنځور صورت پر بستر پورت دى چې: واکداران يې ځانونه روڼ اندي بولي، ځانونه د قام او ملت خادمان بولي، ځانونه د کتاب، قلم، ليکوال او روڼ اندې و قدر ته وفادار ګڼي، خو نه يې دغه واکدارانو د کور پر درشل قدم ايښى او نه يې هم ورسره د وړانګې د زرې غوندې مرسته کړې ده.
دانياله!ته د خپل پلار سعيد ګوهر او د خپل نيکه نواز کاکا په ډول له تېرې څه باندې يوې پېړۍ څخه غلام يې، محکوم يې، يرغمال يې، د هغه چا په منګولو کې ښکېل يې، هغه چا يرغمال کړى يې، هغه چا له خپل شناخت څخه ايستلى يې چې ته ورته ليکوالي کوې، چې ورته شاعري کوې، چې علم په کې خوروې، ته پښتون يې، ته پنجابى ليکوال، نقاد او شاعر نه يې چې پاکستان دي قدر وکړي، پاکستان دي د دغه دړد دوا سي، پاکستان دي درملنه وکړي او شړېدلى وجود دي پيوند کړي.
دانياله! ته د هغه بدمرغه قام وکړى يې چې: په کابل کې د اقوامو او قبايلو وزارت ستا پر سر په زرګونه ميليونه ډالر اخلي او وروسته يې په بېاکيو خرڅ کوي، خو ته په شړيدلي صورت، په ټوکر ټوکر صورت، په رنځور صورت پر بستر پروت يې او هيڅوک دي هم غم نه خوري، ځکه يې نه خوري چې هغه په خپل غم اخته دي، هغه خپلو خواهشاتو پر سر اخيستي دي، هغه د خپلو بدمستيو په منګولو کې ښکېل دي، د دوبۍ، هندوستان، تايلېنډ او ځينو نورو هيوادونو په (Five Star) پاى سټار هوټلونو کې د خپل وجود په ناپاکو خولو ايستلو، خوږو زګېريو او نورو عياشيو بوخت دي. ته نه وريادېږي، ته يې هېر کړى يې، ته يې له پامه لوېدلى يې.
دانياله! موږ هم ستا په رنګه بېوسه يو، کمزوري يو، خپلو خواهشاتو نه، بلکې د خپلو ماشومانو د خېټې دوزخونو پر مخه اخيستي يو، نور هيڅ نه سو درسره کولاى، يواځې دا درکولاى سو چې وايي: (که په رېز مرېز يې خداى دي خپلې لاړې دارو که).
خدايه رنځور جانان راروغ کړي
د لاس بنګړي به نزرانه کې ورکومه
یاده دي وي چې دا لیکنه د دانیال د ژوند په وخت لیکل شوې وه، خو اوس دي د دانیال روح ښاد وي.
تاثیر
قدرمنو لوستونکیو! دغه لیکنه مې د اسدالله بلهار جلالزي پر کتاب: (د وړکتون کيسې) باندې د سریزې په پلمه لیکلې ده، چې اوس یې له تاسو سره هم شریکوم.
لیکونکی: حبیب الرحمن تاثیر
په پښتو اولسي او شفاهي ادب کې د ټپې، غاړې، انګۍ او نورو شعري اصنافو ترڅنګ د ځانګو سندرې هم هغه خوږ صنف دى چې له پېړيو پېړيو څخه تر موږ پورې خوله په خوله رارسېدلې دي، چې ميندې، خويندې دايي ګانې او نورې کراروونکې يې ځانګو ته ناستې او د ماشوم د کرارولو، ويدولو او روزلو په موخه يې ورته وايي، که څه هم دغه سندرې په هره سيمه کې خپله پخوانۍ بڼه له لاسه ورکوي، خو د هرې سيمې دغې سندرې خپل خوند، رنګ، اهنګ، لى، موسيقي او ترنم لري چې هر ماشوم ورته په کم عقلۍ، ناپوهۍ او نادانۍ کې غوږ غوږ او ورڅخه خوند اخلي.
که څه هم په اولسي شعري اصنافو کې تر ټولو زيات کار ټپې ته سوى او نور صنفونه په کتابي بڼه چندان نه دي څېړل سوي خو له بده مرغه چې د ځانګو سندرې يو مخ له پامه غورځېدلې دي او هيڅ کار نه دى ورته شوى، که ژوندۍ دي هم نو ميندو له خپلو ماشومانو سره د مينې، محبت او عاطفې په بنياد ژوندۍ ساتلې دي.
که د ځانګو سندرې او د ماشومانو ادب هم د شفاهي يا فولکلوري ادب برخه ګڼل کېږي خو په افغانستان کې فولکلوريسټانو ورته بېخي لږ کار کړى دى، چې بېخي لږ شمېر يې مخې ته راځي، خو په خير پښتونخوا کې بيا شاعرانو ماشومانو ته څه نا څه سندرې ويلې دي.
استاد حبيب الله رفيع په يوه مقاله کې ليکي: (د پښتنو اولسي سندرو په اوږده لړۍ كې ډېره زړه كړۍ د ميندو سندرې دي چې د ويدي سندرو په څېر ماشوم هلكانو او نجونو ته د دوى له راتلونكي ژوند سره اړوند درسونه په كې وركول كېږي او د دوى ټولنيز مسؤوليتونه په كې ورښودل كېږي، د همدې لړۍ بله زړه كړۍ د ماشومانو سندرې دي چې د خپلو ميندو له سندرو نه ادبي درس او د ژوند پند اخلي او د چاپېراو طبيعت ساده ارزښتونه په كې رانغاړي او خپلې لوبې او ساتېرى پرې تودوي).
څنګه چې د ماشومانو سندرې ځانګو ته ناستو ميندو په بې فهمۍ کې ويلې وي او يواځې د ماشوم د کرارولو او ويدولو په توګه ويل شوې دي، خو ډاکټر پروېز مهجور وايي: (د پښتو په اولسي شاعرۍ کښې د ماشومانو د سندرو هم يوه ډېره لويه ذخيره پرته ده، د ماشومانو دا سندرې د ماشومانو د تخيلاتو او نفسياتو ښکلې هيندارې وي، دا سندرې علامتي رنګونه لري، د دې سندرو شاته تاريخي پېښې هم د محرک په توګه کار کوي، دا سندرې د ماشومانو د ثقافتي او انساني اخلاقو په زدکړه کې لوى لاس لري، دا سندرې ماشومان د مستقبل دپاره د خپلې معاشرې د يو فعال وګړي په حيث په تيارولو کې لوى کار کوي).
.
د ځانګو سندرې چې زموږ غوږونه هم ورسره اشنا او کېدى شي په نادانۍ کې مو ورڅخه خوند هم اخيستى وي، له ډېرى هغوى څخه يوه يې هم دا سندره ده چې په پښتني ټولنه کې د هر ماشوم تر غوږ شوې ده او په ژړا ژړا کې ورته غوږ شوى دى:
سندره
الله هو شه الله هو
زما جانانه الله هو
يوه زرې دې ده مور
پلار دې نيشته دې په کور
نه مې مور شته او نه خور
هم صحرا کوم هم کور
الله هو شه الله هو
للۍ للو للۍ للو للۍ للو
ته اوده شه زما ځان
مور دې ستا نه شه قربان
ټول کارونه مې دي وران
شپه او ورځ مې ده په ځان
الله هو شه الله هو
للۍ للو للۍ للو للۍ للو
دا هغه سندره چې: ميندې، خويندې، دايې ګانې او نورې قرارونکې يې ماشومانو ته وايي: خو زه نن داسې سندرې اورم چې مور نه بلکې تر مور زړه سواند پلار ويلې دي، ځانګو ته نه دى ناست، بلکې په خيالي دونيا کې په وړکتون کې له ماشومانو سره ناست دى، ماشومان ويدوي نه، بلکې هغه په فکري توګه راويښوي، ورته خاندې هم نه، بلکې په سترګو کې يې ورته اوښکې راځي، د وړکتون کيسې، اسدالله بلهار جلالزى، د يوې نړيوالې راډيو د راپور په موخه د غزني وړکتون ته تللى، د ماشومانو د ژوند او ستونځو په اړه يې ورسره کيسې کړې او دردېدلى دى، نو دغه يې کيسې منظومې کړې دي.
هغه دغه کيسې د سرمحقق دوست شينواري، پروفيسر ډاکټر محمد نواز طائر او ډاکټر پروېز مهجور غوندې نه، د سعدالله جان برق په ډول طنزيه هم نه، د زرلښتې حفيظ د مورنۍ مينې په ډول هم نه، د عبدالروف قتيل خوږياڼي او محمد عثمان نژند په شان حماسي ډوله هم نه، د علم ګل سحر د (ستوري) او د ابولخير ځلاند (زه تنکۍ غوټۍ يم) کتابونو د شعرونو په رنګه خو هيڅ نه، د خيبر پښتونخوا د عرب خان عرب او د دغې سيمې د يو بل شاعر په رنګه چې ماشومانو ته به يې د مارغانو په ژبه شعرونه ويل:
ګوګوشتو ګوګوشتو ..................که غوښې خوږې نه واى
ښکاري ولې به ويشتو ............. ګوګوشتو ګوګوشتو
خو بېخي نه، بلکې د ډارمسټيټر په کتاب کې د سيکانو تښتولې پېغلې په رنګه چې خپلو څلورو وروڼو ته د لارې ورښوولو په موخه خپل سيک ماشوم ته سندرې وايي او وروڼو ته لار ورښيي:
ټاټۍ په زنګوټۍ 
دلته مه راځيه غلو
په کوزه لارې مه ځئ
په بره لاره ورو
دننه دواړه سپي دي
هغه تړلي په ناړو
ټاټۍ په زنګوټۍ
دلته مه راځيه غلو
که پېغلې خپلو وروڼو ته ځان ورښود چې زه دا يم، نو جلالزى په خپل خواږه انداز، په بېل اسلوب او ځانګړي ډول په منظومه ژبه په ترنم کې د وخت چارواکيو او خلګو ته هغه ډول پوهه ورکوي، هغوى ته ماشومان ورښيي چې دا دي، څنګه ژوند کوي؟، څه ورباندې تېرېږي؟ او څوک سته چې ږغ يې واوري؟.
د جلالزي دغه منظومې کيسې مې له سره ترپايه ولوستې، په دغه کيسه ييزه شعرونو کې نه دا چې د ماشوم تر ذوق، احساس او غوښتنې پورې محدود دي بلکې داسې مسرې هم په کې شتون لري چې: زلميان، ځوانان او حتى د پاخه عمر خلګ هم ورڅخه خوند، پند او پوهه اخيستلاى شي، په دې خيالي سندرو کې هغه څه هم په پام کې نيول شوي دي چې نړۍ والې رسنۍ يې مراعتوي، د خبريالي له اصولو څخه يې هم سرغړونه نه ده کړې، نه يې مبالغه کړې او نه يې په کار کې له مصلحت څخه کار اخيستى، بلکې په وړکتون کې يو ماشوم ورته حال ورکوي، کټ مټ هغه يې منظومه کړې ده، هيڅ ډار او وېره يې نه ده محسوسه کړې، بلکې په ډاډه زړه يې زموږ په وړاندې ايښې دي، په اوسني وخت کې ډېرى ځوانان موږ او تاسو وينو چې شعري ټولګې چاپوي، خو د ښاغلي جلالزى دغه منظومې کيسې په پښتو ادب کې زما په خيال چې هيچا هم نه يې ويلې، نو له دې امله هم بېخي د ستايلو وړ کار دى، بلهار جلالزي داسې کار ته مخه کړې ده چې د ماخذ په توګه به په دغه برخه کې تر ډېره وخته يواځې د (وړکتون) نوم ليکل کېږي، له دې پرته به دا هم ووايم چې: د اسدالله بلهار جلالزي د وړکتون ځينې خيالي او ځينې حقيقي کيسې چې په منظومه بڼه زموږ اوستاسو مخته پرتې دي، دولتي چارواکيو، د وخت حاکمانو، نوابانو، خانانو، ملکانو، ملايانو، سرمايه دارانو او هغه خلګو ته چې د ماشوم پر حق ځان اچوي دا پوهه ورکوي چې زموږ د افغانستان په ځانګړې توګه د غزني او د غزني ولايت د وروسته پاته ولسواليو د ماشومانو حالت ستونځمن او راتلونکى يې تياره مالومېږي، د اسدالله بلهار جلالزي د لا زياتو برياليتوبونو او د ماشومانو د ښه راتلونکي په هيله.
په درنښت
حبیب الرحمن تاثیر
By: Habib Urehman Taseer
h.taseer@gmail.com
قدرمنو لوستونکيو! دا ليکنه مې د شهيدې انګېزې تر وژل کېدو یوه ورځ وروسته ليکلې او خپره کړې وه، خو د ویبلاګ له جوړیدو وروسته یې دا دی چې يو ځل بيا يې دلته خپروم.
لیکنه: حبیب الرحمن تاثیر
۰۵ د اګست ۲۰۱۵
که پښتنې مبارزې زرينې زرګونه کاله وړاندې د پښتنو د يووالي له پاره مټې راونغښتې او ايراني استعمارګران يې تر اوسني بغداد ها خوا واړول، نو شهيدې انګېزې هم په خپل وخت کې په تنګۍ ځوانۍ کې مبارزې ته لاس واچاوه.
که نازو انا د پښتنو د ملي قايد او مشر ميرويس خان نيکه عالمه او فاضله مور او د خپل وخت د پښتنو مېرمنو يوه مېړنۍ او باتوره څېره وه او د ژوند تر پايه پورې يې د پښتنو د يووالي او برياليتوب مينې په زړه کې ټوپونه وهل، خو انګېزه شينوارې هم په خپل وخت کې په خپله سيمه ننګرهار کې د خلګو ترمنځ د نزدې والې له پاره منډې ترړې کولې.
که د ميوند ولسوالۍ له څنډې (خيګ) څخه ديوه شپانه لور اتله ملالـــــۍ او د هغي پلار د غازي ايوب خان له لښکرو سره د (١٨٨٠) کال د جولايي د مياشتې په (٢٧) نيټه يو ځاى شول او ملالـــــۍ د نوروکيلو د ښځو په څېر د خپلو غازيانو وروڼو ملا ور وتړله، نو په روان وخت کې شهيدې انګېزې هم له خپلو وروڼو سره اوږه په اوږه د جهالت ختمولو له پاره ميدان ته راووته.
که د پښتونخنوا وطن د خانوزۍ سيمې بخت نامې د انګرېږي استعمارګرو د وژلو په بدل کې تورې ماټوۍ د (مچ) بندې خانې ته يووړې، نو انګېزې هم په خورو زلغو خپلې ډېر هيلې چې د وطن د ښېرازۍ او ملتپالنې په موخه يې درلودې د وحشت په توره بندې خانه کې بندې او دا ورڅخه ولاړه.
که استاد بېنوا وايي چې: حميده د مرحوم حضرت شاه چې د تېګړیو د پاچا صاحب په نوم مشهور و فاضله لور وه، چې په ۱۲۹۷هـ ش کال د ننګرهار د ولايت د برکونړ د (شينګوړک) په کلي کې زېږېدلې وه، له ليکنو او اشعارو څخه يې د وطندوستي، ملیت پرورۍ او د نوع پالني پاک احساسات ډېر ښه څرګندېږي، نو د دغې سيمې شهيدې انګېزې هم د سياسي مبارزې او خدمت ترڅنګ د شعر په ژبه خلګ په فکري توګه راويشول.
که د سوات ملالې يوسفزۍ (ګل مکۍ) په يوويشمې پېړۍ کې د هغه چا په وړاندې چې د علم څراغونو ته ورپوکې غز پورته کړ، نو انګېزې هم د تعلم په ځانګړې توګه د نجونو د تعلم په برخه کې شپه او ورځ په ځان يوه کړې وه، د وطن، خاورې، ځوانانو او د هيواد د ښه راتلونکي دوښمنانو د هغې ټولې هيلې له خاورو سره خاورې کړې.
که د دې ترڅنګ په زرګونو پښتنو مبارزو مېرمنو په وخپل وخت او خپل خپل انداز د ملت او هيواد پالنې په برخه کې مبارزه کړې ده او د انګېزې په رنګه ډېرې مېرمنې به ميدان ته راووځي او د وطن د مستقبل له پاره به هلې ځلې پيل کړي، خو د شهيدې انګېزې فکري انګېزه به په هر حالت کې د هيوادوالو تر غوږ کېږي او دا تشه به د همېشه لپاره همداسې خالي پاته وي.
د ننګرهار ولايت د ولايتي شورا غړې شهيدې انګېزې شينوارې! پوهېږم چې په پښتني ټولنه کې سړي په مېرمنو لاس نه پورته کوي، خو ناځوانه: دوښمن دي ځان مېړنى، توريالى او مجاهد ګڼي، دى شايد له پښتني دودونو څخه ناخبر او له دباندې رالېږل شوى وو، چې د فبروري د مياشتې په شپاړسمه نېټه يې ستا په وينو د ښار کوڅې ولړلې، روح دي ښاد،ګور دي منور، فکر دي ژوندى، کورنۍ دي صابره شه.
لیکول: حبیب الرحمن تاثیر
د فبروري میاشتې ۲۱ مه هرکال په نړیواله کچه د مورنیو ژبو د ورځې په توګه لمانځل کېږي، د دې اعلان د ۱۹۹۹م کال د نوامبر میاشتې په ۱۷ مه نېټه وشو چې د ګڼو ژبو او کلتورونو په اړه د عمومي شعور د بیدارولو په توګه دا ورځ ولمانځل شي، دا ورځ بنګالي ازادي غوښتنونکیو دپاکستان د ظلم او بربریت له برکته، بنګالیانو د ځان ازاد ثابتولو او له پاکستان څخه د کرکې په توګه نړۍ ته ورکړه.
په ۱۹۴۸زیږدیز کال د مارچ په ۲۱ پاکستاني ګورنر جنرل محمد علي جناح اردو ژبه د پاکستان یوازنۍ ملي ژبه اعلان کړه، خو اوسني بنګله دېشیانو ته چې (هغه وخت د پاکستان برخه وو) دا کار ناروا مالوم سو او د جناح د پرېکړې پر خلاف یې په لاریونونه لاس پورې کړ، ځکه چې هغوی خپله بنګالي ژبه په رسمیاتو، نصاب او زدکړو کې هم شامله غوښته، خو پاکستاني پولیسو د ۱۹۵۲ کال د فبروري د ۲۱مې نیټې پر سوله ییز لاریون وسله وال برید وکړ، چې د ډاکې د ملکي او طِبي پوهنتون څو تنه محصلان یې ووژل.
له هغه وروسته دغه ورځ بیا بنګالیانو هر کال لمانځله او ملګرو ملتونو ته یې وړاندیزونه وکړ چې دغه ورځ دي د مورنیو ژبو د نړیوالې ورې په توګه یاده شي، نو دا وه چې د ۱۹۹۹ کال د نوامبر په ۱۷ نېټه یونسکو په خپله یوه ستره غونډه کې دا ورځ د مورنۍ ژبې نړیواله ورځ ونوموله، چې د بنګله دیش د ژبې د حرکت د ورځې درنښت او دوام دی او اوس هر کال په ټوله نړۍ کې نمانځل کیږي، خو وروسته د یونسکو په فکر ټولې ژبې د بشریت ګډ میراث ګڼل کېږي چې باید ساتنه او پالنه یې وشي او تر څنګ یې نور داسې نړیوال اسناد او اعلامیې ورکول شوې چې دا د هر ماشوم بشري حق دی چې په خپلې مورنۍ ژبه زدکړه وکړي.
دا چې پاکستان په پاکستان کې لکه په اوسنیو مېشتو قامونو پښتنو، بلوڅو، سندهیانو او نورو محکومو قامونو پر بنګالیانو هم د پردۍ ژبې منل او تپل غوښتل، خو بنګالیان د وخت د حاکم محمدعلي جناح په وړاندې د ازادئ د غوښتلو ترځنګ د پردۍ ژبې اردو نه ویل هم پر ځان حرام وګڼل او د وینو په بدله یې هم ازادي ورڅخه واخیسته او هم یې خپله بنګالي ژبه د ملي، دفتري، کاروباري، عدالتي او نصابي ژبې په توګه پر ځای وساتله، خو په پاکستان کې پاته قامونه له دغه ستر نعمت څخه بې برخې شول.
دا چې اوس د دغې ورځې مانا او لمانځل تر بنګالیانو پورې محدود نه بلکې ټولې نړې ته وغیده او یونېسکو هم په نړیوالو ژبو د زدکړو ټينګار کوي او د اسپانیا، چین، جاپان، کوریا، فرانسه، المان او ځینې نور ډېری هېوادونه خپلو ژبو ته اهمیت ورکوي او په خپلو ژبو په ویاړ خبرې کوي، نو ځینې روشنفکره طبقه په دې فکر کې ده چې که اړینه وي، نو ماشومان پرېږدئ چې په ښوونځيو کې په انګریزي ژبه زدکړې او خبرې وکړي، خو په کور کې باید په خپله مورنۍ ژبه خبرې، لیکنې او مطالعه له پامه ونه غورځوي او باید هغوی مجبور کړای شي چې په خپله مورنۍ ژبه خبرې وکړي.
لیکوال حبیب الرحمن تاثیر
څلوېښت کاله وړاندې پاکستان په افغانستان کې د امریکا او د هغې د متحدینو په مرسته د جهاد په سپېځلي نامه د یوه داسې اور په بلولو لاس پورې کړ چې لاهم بلیږي او افغانان ورڅخه کړيږي، خو د پاکستان په لاس دا بل شوی اور د سرې اور دی او د پاکستان ترلمنې هم ښه په تندۍ ورسید، چې اوس یې د زیارتونو او جوماتونو ترڅنګ نه ورڅخه مقدسات محفوظ دي او نه نامشروعات، بلکې یو ځای هم ورڅخه خوندي نه دی، خو هغه وخت لا هم پاکستاني او نړیوالو سیاسینو له پاکستانه د مشورې په توګه د دغه اور د قابو کولو غوښتنه وکړه، خو پاکستان او د دغه هیواد استخباراتي کړیو ته دا خبرې ټوکې ښکاره کیدلې.
له تیرو پنځو ورڅو څخه د پاکستان په بیلا بیلو سیمو کې بمي چاودنې، ځانمرګي بریدونه او وسله والې حملې کېږي چې د پاکستاني امنیتي سرتیرو ترڅنګ په سلګونو ولسي هم خلګو ته په کې مرګ ژوبله اوښتې ده، چې د پاکستان دولت یې تور په ګاونډیو هیوادونو په ځانګړې توګه په افغانستان او هندوستان ورتپي، خو ډیری سیاسي مبصرین دا کار په خپله د پاکستاني استخباراتي ادارو بولي او وايي: د ځینو شخصي ګټو او ناسمې پالیسۍ په موخه یې دغه کار ته ملاتړلې ده، خو د ډیری هغوی بیا په دې نظر دي چې پاکستان ځان دا امریکا د نزدې والې په موخه د ولس په وینو لړلی دي او دا فکر ورکوي چې ګویا ترهګري په پاکستان کې د ګاونډیو له لورې کیږي.
دغه مبصرین او سیاسي شنونکي په دې باور دي چې: پاکستان د نړۍ او نړیوالو په سترګو کې خاورې ورشیندي او د خپلو اولسونو په وژلو سره امریکا او د امریکا نوې ادارې ته ځان ورنزدې کول غواړي، خو امریکا په دې پوهه شوې ده چې پاکستانه! په خپل کچکاله کې دي خاورې دي، تاسو به خبر یاست چې څو ورځې وړاندې په افغانستان کې د ناټو د غوڅ ملاتړ ماموریت قومندان جان نېکلسن د امریکا د متحده ایالتونو د سنا د مجلس د وسله والو خدماتو جرګه ګۍ ته د خپلې استماعیه وینا پر مهال وویل: د وسله والو طالبانو او حقاني شبکې پټنځایونه په کوټه کې او د پاکستاني استخباراتي ادارو تر ږیره لاندې فعالیتونه کوي، نو دا باید له منځه یووړل شي نو پاکستان له هغه وروسته په هیواد کې د خپلو ولسونو په وژلو لاس پورې کړ، له بده مرغه چې د پاکستاني استخباراتي ادارو څلوېښت کلن کرلی کښت، د پاکستان ولسونه رېبې.
امریکا ته په سیاسي او ډیپلماټیکه توګه د هندوستان نزدې کیدل، د امریکا نوې ادارې په پاکستان کې د وسله والو طالبانو او حقاني شبکې د شتون یادونه کول او له منځه وړل او پاکستان ته په روانه جګړه کې په ښکاره د دوه مخې خطاب کول هغه څه دي چې پاکستان مجبور شو چې لومړی یې د امریکا په تور لیست کې د حافظ سعید په خپل کور کې نظربند کړ او بیا یې امریکا ته د ځان د پاک ثابتولو او د ترهګرۍ په لومه کې د بند ساتلو په موخه ځانمرګې او وسلوالې حملې وکړې، خو د دې ناکامې هڅې ترڅنګ یې وروسته په ټول هیواد کې د شمیر کسانو په وژلو هم لاس پورې کړ، هغه دا چې: د سند ایالت د سیوڼ شریف په لعل شهباز قلندر زیارت کې له چاودنې وروسته پاکستاني پوځ وویل چې: له وړمې شپې راهیسې یې په عملیاتو او چاپو کې تر سلو زیات ترهګر وژلي او په ګڼ شمیر کې مشکوک کسان یې نیولي دي.
دا په داسې حال کې ده چې د پنجشنبې په ورځ د امریکا مشهورې ورځپاڼې (وال سټریټ ژورنال) د خپل یوه مشور کالم لیکونکي سدانند دهوم یو کالم خپور کړی وو چې په کې لیکلي وو: د پاکستان لپاره د امریکا د صبر کاسه نوره ډکه شوې ده، ځکه چې پاکستان هر وخت امریکا او نړۍ ته دوکه ورکړې ده، دغه ورځپاڼه لیکي: امریکا په ډیره بیړه د پاکستان له پاره بې صبره کیږي، تاند انټرنیټي پاڼې د وال سټریټ ژورنال له قوله لیکلي چې: د ټرمپ د ترهګرۍ ضد اجندا دا معنی لري چې اسلام اباد به بیا داسې په اسانۍ سره ترهګرو ته د ځای ورکولو او ورسره مرستې کولو له مسئلې څخه ځان خلاص نه کړي.
لیک: حبیب الرحمن تاثیر
نن د هیواد د یوې وتلې څیرې ښاغلي عبدالباري جهاني چې تر اوسه یې تر دوه درزن پورې بیلابیل کتابونه چاپ کړي او تر یوه درزن پورې یې زما تر نظر تیر سوي، یو غزل درسر شریکوم او شاید دغه غزل د ښاغلي جهاني د شاعرۍ د اخیرنیو ورڅو شپو شعري نمونه وي او وروسته نو بیا له دغه (نه جوړیدونکي) او د (یوې کونډې په څېر) له هیواده پسې وتلی هم وي، خو په دغه غزل به یو څو خبرې هم سره وکړو، ځکه چې ماته په دغه غزل کې ډیر څه ښکاره کیږي.
ملګرو ځو به له دې ښار څخه څه نه جوړېږي
نور په لستوڼي کي له مار څخه څه نه جوړېږي
د نن سبا هره وعده یې تر قیامته سوله
له سل انکار یوه اقرار څخه څه نه جوړېږي
ماته مي سل ځله په سرو سترګو قاصد ستون سوی
د یار په کور کي له اغیار څخه څه نه جوړېږي
له دې وطنه د ښکلا جنازې ووتلې
د زړو کونډو له سینګار څخه څه نه جوړېږي
چي هره شپه په منتر باسي له دې ښاره نجوني
د افسانو له دې ښامار څخه څه نه جوړېږي
پرون مو وویشتل په کاڼو د مالت ښاغلي
د مړو جنډیو له مزار څخه څه نه جوړېږي
مايې په سترګو د ګلونو زمولول لیدلي
له دې دوه مخي زوړ مالیار څخه څه نه جوړېږي
جهاني څو به په اغزیو کي ګلونه کرې
هري غوټۍ سره له خار څخه څه نه جوړېږي
خوا و شا اته، نهه کاله وړاندې مې په لومړي ځل عبدالباري جهاني په داسې حال کې ولید چې دوه درې د افغانستان تر اساسي قانون اوږده نظمونه یې راته وویل، خو دا د هغه د غزلو او نظمونو لومړی او وروستی وار نه بلکې تقریبا له (معراج او فردوس) څخه پرته ټول شعرونه مې یې لوستي دي، خو د ناامیدۍ په مرض اخته دغه غزل مې یې بېخي په دا وروستیو کې ولوست، دا چې زه یو پر امید انسان یم، خو د ښاغلي جهاني دغه غزل زیات ناامیده کړم، په دې نه چې رښتیا هم افغانستان یوه کونډه ده نه جوړیږ او موږ باید ورڅخه ووزو، بلکې په دې چې ښاغلی جهاني ولې د وزارت خپله ناکامي په دا ډول ادبي تخلیقانو کې نغاړي.
زما خیال عبدالباري جهاني دغه غزل په داسې حال کې لیکلي چې د اطلاعاتو او کلتور په وزارت کې د یوې ناکاره پرزې په توګه راڅرګند شو او دغه د ناامیدۍ ناروغي یې په ټول وزارت کې خپره او دی ورڅخه ووت، ځکه چې د دغه غزل له اوریدو وروسته د دغه وزارت د ځوانانو معین کمال سادات هم د ناامیدۍ په مرض اخته او پر زوی یې: (دا وطن مې ولې نه جوړېږي سادات) نوم کښېښود، کله چې عبدالباري جهاني په هیواد کې د څلورو ناکامه وزیرانو په لیسټ کې خپل مقام خپل کړ، نو له هغه وروسته یې دغه ډول خبرو او شعرونو ویلو ته پام واړاوه او خپله ناکامي یې د هیواد په در په درۍ او بیچارګۍ ورتپله، خبر نه وو چې دا د یوې ټولنې او د ټولنې د ډیری خلګو د زیان سبب جوړیدی سي.
زه په دې باور یم چې په هیواد کې زیاته برخه خلګ د مایوسۍ او ناامیدۍ په مرض اخته دي، خو ډیری برخه یې نالوستي او بې روزګاره خلګ دي، خو هغه خلګ چې د قام سترګې ګڼل کیږي او د ناامیدۍ اظهار کوي دا د هغوی په لاس د ټولنې د خلګو فکري او ذهني قتل کول دي، خو چې د یوې ټولنې لوستي کسان دغه ډول اظهار خیال کوي د هغې ټولنې د عامو خلګو دي خدای مل سي، عبدالباري جهاني دي خبر وي چې قام یې د ډوډوی ترڅنګ ذهني خوراک او غذا ته هم اړتیا لري، خو چې روشنفکره دا ډول غذا ورکوي نو قام د جسماني مرګ ترڅنګ په ذهني توګه هم وژل کیږي.
لیکوال: عصمت الله زهیر ، پښين
October 1, 2014
یو خو ژورنالیزم هم دې ځینو،ځینو په خپلو تجاراتي هڅو وشرمولو ، د خبریالۍ یې سم دم د استاکار دکان جوړ کړی دی که یې خوله ور خوږه کړې خو خیر به دي ایمان ته ورسیږي او که یې تر غوښتني کم ورسره ومنې داسي به دي په سکرو تور کړي ته به وایې یو دي غاښونه سپین پاته دي :
د پردۍ میرمنو عکسونه به درپسي د پردۍ ایي.ډي. شریک کړي دایې مور ده ، دایې خور ده ، دا یې میرمن ده .
خو خپله چي څادر تر سر لونګټه کړي په تور ګیټ ور داخل سي خړه لفافه را واخلي یو نر پښتون ، افغان او د قلم رښتونی امانتګر ورته په نخښه کړي ، په ټول ایماني پښتني او افغاني غیرت ورته وایي ( د افغانستان جاسوس دی ، د افغانانو لپاره کار کوي ، ملي ګټي ورته مهمي دي ):
اوس چي هغه د ملي ګټو د لیوني له کیسې خبریږم ، د خپل سوري هم وډاریږم او رښتیاهم نور خو هرڅه ته په شکمنو سترګو کتل ځکه اړینه ده چي دلته هرڅوک د شکمنو سترګو او سولیدلو نیتونو سره ژوند خوښوي .
هغه د ملي ګټو طرفدار اورم اوس لیري ،دما بیخي ډېر لیري د غرونو په هېواد کي نور میشت سو :
وو! هغه خو پخوا چي لا ماشوم و ، دهم دې غرني هېواده دلته راکډه سو اوس چي بیرته د یو شمېر ارمانونو د ایرو بادولو لره په هسکو غرونو کي سوالګري سترګي ګنډلي ساتي ته به وایې د خپل ستومان ژوند کیسه ورته په حسرت لړلې چوپتیا کي بیانوي :
د خړوسترګو شاعر چي ډېر وختونه یې په وطاق کي دومره چوپتیا به جوړه کړې وې چي د سړي به سا ورپکي تنګه سوه او کله به یې شور په وطاق کي اتڼونه اچولي و، خو په دواړو صورتو کي به یې خړي سترګي ویاندي پاته وې .
نور یې د ژړو لنګټو او اوږدو ژیرو لرونکو خلکو په منځ کي ساه په تنګېدو وه، نوځکه یې یو داسي مصروف او نالیدلي ښار ته پېښه راوکړه چي هرڅه ورته نالیدلي او هرڅوک ناپېژندونکي ورته وایسېدل نویې د کلي او سیمه خبریال وریاد سو چي په هم دې ښار کي استوګن و:
د تاندي ځوانۍ نه هېریدونکي غربتو پوڼولي وختونه یې سره تېرکړي او ډېري خوږې او ترخې خاطرې د یوه او بل سره تړلي وې ، اوس په دې نااشنا ښار کي د خپل کلیوال خبریال په لټون سو :
خبریال چي اوس په خپلاسي چلندونو په دې ښار کي په بدل سوي نوم سره پیژندون درلود نو په خپل اصل نوم چانه پېژندلو ، د یو شاعر ، کیسه لیکوال ، نقدڅېړونکي او خبریال په نوم یې نوی شناخت او شهرت در لاسه کړی و:
د خړو سترګو شاعر هم اوس وار خطا سو ،د ځان سره یې وویل :
ته وایې تېر وتی خو به نه یې دا به هغه نه وي کوم بل څوک به وي !
یو څه ساعت وروسته یې خبریال په یوه داسي نوې بڼه و مخ ته ولاړ ولیدو ، اوس څو،څو ځله شاعر خپلي خړي سترګي په داسي انداز ورپولې لکه چي خوب ویني یا په خپلو سترګو یې باور نه راځي چي په دومره لنډه موده کي دومره ترقي !
شین د جین پتلون ، سور شټ ،کلین شیو ، انګریزي جوړ کړي بیښتان ، تور دسکول ، دوه موبایلونه په یوه لاس کي یو موبایل په دا بل لاس کي ، په رسمي انداز یې خوله خندا ته جوړه کړه ، د حال احوال وروسته یې د تکبر او غرور په ډکه لهجه شاعر ته وویل :
فکر نه کوم دلته په دې ښار کي دي کوم داسي کار پیدا کړې چي لاس ورپوري اخته کړې ، زه کمپویټر در زده کړم د خلکو کتابونه کمپوزوه ، دا ډول به ډوډۍدرته ورسیږي ، زه هم یوازي یم دلته په دې وطاق کي به ګزاره سره کوو ترڅوځان ته یو کار ګورې !
د کمپویټر زدي کړي د ګوتو تر بریکټس وا نه وښتې اوس خو د شاعر پوښتنو او د خبریال مرچکي چلند شاعر دې ته اړ ایستلو چي خبریال سي هم داسي وسول نور به یې اوس هروخت تور دسکول په وږه کي ریکارډر په لاس کي د موضوعاتو په لټه و او د موضوعاتو فوکس به یې د افغانانو ستونځي او د افغانستان سیاست او روان حالت به و:
نور د خړو سترګو شاعر له ساړه باده برخمن سو شعري ټولګه یې هم چاپ کړه ، سریزه یې هم په (ومان نیازي) ورباندي ولیکله ، هم یې په ملګرو ویړیا وویشله ځکه پښتو کتاب خو دی د ویړیا ویشلو لپاره او بیا هلته چي پښتو نه د مکتب ژبه وي ، نه یې دفتري ژبه وي او چي څه مهال د پښتو لوستولو خبره راسي نو په ډېره سپین سترګي به درته وایي انګرېزي او اردو د روزګار ژبي دي په پښتو کي خو ډوډۍ نسته له لوږي به مړه سو.
دخړو سترګو شاعر اوس په یو ګران بیه هوټل کي کوټه په کرایه ونیوله نور دا کوټه یې کور و هم يې دفتر و هم یې د ملګرو لپاره د مسافرخانې اړتیا بشپړوله :
نور چي ټول کوریې له غرو او مندو د دې نابلده ښار استوګن وګرځولو نویې د اطمنیان رڼاوي په خړو سترګوکي اوس به هروخت په اتڼو وې او پر څېره به یې هرکله د اطمنیان ځلاوي لیدل کېدلې په خپلو کارونو به هر وخت بوخت پاته و:
د یوې بهرنۍ رادیو او ویب پاڼي لپاره یې لیکني او راپورونه برابرول چي دا ډول به یې اقتصادي ستونځي اوارولې د اولادونو په روزولو کي به یې هڅي کولې خو تخلیقي قوت یې په ژورنالیسټي بوختیاو کي سخت زیانمن سو ، زما په اند د تخلیق چینه یې نوره پر اوچېدو وه .
په دې وروستیو کې د افغان کډوالو د ستونځو د راسپړولو لپاره کله به تر یوه کمیپ او کله تر بل کمیپ هغه څه به یې راوسپړل چي د پاکستاني اسټبلشمنټ لپاره هیڅ د قبول وړ نه و ، د پاکستاني سیاست او په ځانګړې توګه د پښتون او بلوڅ ملت پالو ډلو دومخیزه سیاست باندي به یې نقدونه واردول چي دا هم د ډېرو شخصیاتو او ادارو لپاره د زغم وړ نه و.
دا د خړو سترګو شاعر خو د بلوڅو وسلوالو هغه پټ ځایونو ته هم ځان ورسولو چي ورتګ یې د لیوني خوب پامیږي ، دا حرکت خو یې بیخي لنډي ماران نور هم د ځان لپاره اوږده کړل هم یې را وقهرول .
اوس چي دخړو سترګو شاعر د ژوند او کورنۍ په ملتیا سلامت له دې دوږخه ، خپل جنت ته رسېدلی دی نو هروخت راترزړه سي ، یو سوړ اسویلی ورپسي وکړم خدای پاک ته یې د سلامتیا لپاره لاسونه لپه کړم د روښان مستقبل یې برخمن وغواړم ، او په دې هیله چي ( د سرو زرو مشکڼي ) به په نوي رنګ او زړه وړونکي اهنګ کي راته ډالۍ کړ ي ځکه چي حبیب الرحمن تاثیر تر خبریال بیخي ښه شاعر دی دا ځان ته موضوع ده چي ژورنالیزم زموږ څومره تکړه او د افتخار وړ نوښتګر شاعران د (خبر) په لټون خشک ، بې خوند او بې رنګ وګرځول ، چي اوس د غزل سره هم د (خبر) یا (راپور) چلند روا ساتي ، دسترګو په رپ کي غزل بشپړه کړي ، وایي هم دا اوس تازه په تازه .
لیکوال: حبیب الرحمن تاثیر
کله چې د تیرې شنبې په ماښام د سولې عالي شورا رییس او د اسلامي محاذ ګوند مشر پیر سید احمدګیلاني په ناڅاپي توګه ساه ورکړه، نو له هغه وروسته ځینو فیسبوکي کوتافکرو او عقلي نابالیغو د هغه په روحاني اروا پسې په بدرد ویلو خوله خلاصه کړه او خپل سولیدلي، ناکاره او تر وخت تیر تنقیصي تورې یې د هغه په خلاف کاول پیل کړل، چې دا د دې ټولنې د ځینو خلګو له زړو عادتونو څخه یو ګڼل کیږي او دا د هغوی علمي استعدادي تنقید نه، بلکې د هغوی د جاهلانه تنقیص هغه څه ثابتوي چې دغه ټولنه هر وخت او هره لحظه ورڅخه کړیږي، ځکه چې دا خلګ تر اوسه پورې د مثبت او منفي نقد له اصولو څخه ناخبر پاته دي.
له پیر سید احمد ګیلاني سره د پیرۍ او مریدۍ د رشتې ترڅنګ نه نظریاتي، نه ګوندي او نه جهادي تړاو لرم، خو د هغه روحاني اروا ته د سپکاوي له امله دې ته اړ شوم چې څه دي ولیکم، تنقیص نه بلکې تنقید هم وکړم او دا هم روښانه کړم چې زه په شخصي توګه نه د خلق ډیموکراټیک ګوند د نظریې او نظام پلوی پاته شوی یم او نه په افغانستان کې له (الفه تر یې) د مجاهدینو د هیڅ ګوند د جهاد پلوی وم او نه به یم، ځکه چې: دا امریکایي او پاکستانۍ ډرامه وه چې په برخه برخه چلیږي، خو په افغانستان کې د ډیری نورو خلګو ترڅنګ پیر صاحب هم د شوروي اتحاد د سرو لښکرو په وړاندې په عقیدوي توګه د جهاد په تاوده سنګر کې ودریده، ښه وو بد وو دا بیله خبره ده خو کله چې د روسانو له وتو او (خلقي) نظام له ړنګیدو وروسته مجاهدین کابل ته ننوتل نو د پیر صاحب په مشرۍ (اسلامي محاذ ګوند) یوواځینی ګوند وو چې نور یې جګړې ته د پای ټکی کښېښود.
کله چې کلونه وړاندې په افغانستان کې د مجاهدینو په نوم خلګ په کابل ننوتل نو موږ ته یې هغه کابل پرېښود چې تاریخ به يې زخمونه په یاد لري، خو په خپله پیرصاحب او د دغه پیر ټول مریدان په خپلو کورونو کې د بې وسه تماشایانو په څېر کښېناستل، نه یې عزتونه لوټ کړل، نه یې کابل ړنک کړ، نه یې د خلګو په سرونو کې میخونه ټکوهل، نه یې له ښځو تیان پرې کړل، نه یې پاټکونه واچاول، نه یې له انسانانو سپي جوړ کړل او نه یې ژبني، مذهبي او سیمه ییز تعصب ته لمن ووهله، بلکې د خپل پیرانه او فقیرانه احساس له مخې یې د مجاهدینو دغو ناروا کړنو ته حیران حیران کتل او هر وخت به یې په هغوی باندې د خپل منځي سولې او یووالي غږ کاوه، خو کله چې موجوده نظام رامنځ ته شو، نو بیا یې هم د نورو مجاهدینو په رنګه نه په غصب او نه په فساد لاس پورې کړ، خو په نظام کې یې ونډه واخیسته.
نړۍ او بیا په تیره افغانان شاهدان دي چې کله هم تر پیر سید احمد ګیلاني وړاندې یو ټینګ مجاهد برهان الدین رباني د سولې شورا مشر شو نو له مجاهدینو سره د تعصب په بنیاد یې هیڅ کله نه غوښتل چې سوله دي وشي او نه یې په افغانانو د هوسایي او د ارامۍ ژوند لورونه کوله، خو وايي چې د کوټي شورا یې د سولې شورا او شریف افغانان له شره خلاص کړل، خو پیر صاحب بیا هم د خپل روحاني استعداد او خلوص په برکت له دغه مجاهدینو سره خپله مجاهدانه تربګني ونه ساتله او د ګلبدین حکمتیار غوندې سخت دریځی او د اسلامي حزب په رنګ جنګیالۍ ډله یې په مخلاصانه توګه د سولې له بهیر سره یو ځای او په دولت کې شامله کړه، دا چې دولت او په دولت کې دننه مجاهدین ورسره په یوه کمبله نه ځایېږي دا د هغوی شخصي مشکلات دي، پیرسید احمد ګیلاني په دا وروستیو کې د حزب اسلامي ترڅنګ د طالبانو له ځینو غړیو سره هم لیده کاته کړي او تر ډیره د سولې په کولو کې بریالي شوو خو مرګي انتظار ونه کړ.
که څه هم د سیمې په کچه په اوسني وخت کې په افغانستان کې د بیان ازادۍ ته زیات درناوی کیږي خو بیا هم ځینو فیسبوکي مبارزینو په داسې حال کې د پیر صاحب په عاجزه او مرحومه اروا باندې ړانده، کاڼه او ګونګي ګزارونه وکړل چې د سیمې په ځانګړې توګه د پاکستان او ایران استخباراتي کړۍ هڅه کوي چې په جعلي ای ډي ګانو او یا هم د خپلو جاسوسي اشخاصو په لاس او واسطه په افغانستان کې د مېشتو قامونو او د مذهبونو د منونکیو ترمنځ ژبني، قامي، مذهبي، سمیه ییز او هر اړخیز نفاق رامنځ ته کړي، نو هغه کسان چې ځان لیکوال، روشنفکره او مدني بولي هغه خو باید د خلګو د ذهنونو د ورانولو نه بلکې د ذهنونو د جوړولو له پاره کار وکړي.
لیک: حبیب الرحمن تاثیر
په کابل او مزار شریف کې د عاشورا پر ماتمي جلوسونو له بریدونو څخه وروسته د هزاره قام ځینې فیسبوکي روشنفکرانو او د هغوی مدني فعالانو په ټولیزه توګه په پښتنو پسې په سوشل میډیا کې سپکې سپورې پیل کړې دي، ترهګر، قاتلان او د افغانانو دوښمنان یې یادوي او هر تروریستي عمل د پښتنو کار ګڼي، چې دا د هغوی خام خیالي او کوتا فکري ګڼل کیږي.
که دغه کار دوی د طالبانو، داعیشیانو او یا نورو وسله والو ډلو کار ګڼي نو په دغه ډلو کې د هرې ژبې او هر مذهب خلګ شتون لري لومړی دا چې دا وخت له سوریې او عراق څخه راغلي د کرایې جنګیالي هزاره ګان په افغانستان کې د جګړې په تیارۍ بوخت دي، نو پښتانه، تاجک، اوزبک او نور افغانان به ټول هزاره وسله وال ګڼي؟ بله دا چې د غزني هزاره ګانو څه موده وړاندې له وسله والو طالبانو سره د یووالي ژمنه وکړه، نو بیا به هم غیر هزاره ټول هزاره ګان وسله وال ګڼي؟ داسې هیڅ نه، بلکې دا ډول پیښې د ځینو نړیوالو او سیمه ییزه استخباراتي کړیو کار ګڼل کېږي.
تېر کال همدغه شپې د غزني ولايت مخور شخصيتونه او څو نورو سرچينو، د دې خبرې پخلی کړی وو چې هزاره ګان د داعش ډلې له ويرې له طالبانو سره مرسته کوي، په راپورونو کې راغلي وو چې: د هزاره توکم خلګ له طالبانو سره د نورو مرسته تر څنګ ان وسلې هم دوی ته ورکړې چې د داعش ډلې مخنيوی وکړي او دا چې د غزني د زندان په ماتولو او د بنديانو په خوشي کولو کې هم هزاره ګانو له طالبانو سره مرسته کړې ده، وجه یې هم دا وه چې: داعش ډله د شيعه مذهبو سخته مخالفه ده او په هر هېواد کې چې دوی شتون لري، مرګ ژوبله يې وراړولې ده.
کلونه وړاندې سعودي عربستان او ایران په پاکستان په ځانګړې توګه د دغه هیواد په پنجاب ایالت کې د دغه هیواد د استخباراتو په ګټه او مرسته د سني او شیعه مذهبونو د منونکیو ترمنځ خپله ګوډاګیزه (نیابتي) جګړه پیل کړه، خو پاکستان او د دغه هیواد استخباراتي ادارو له اوښیارۍ څخه کار واخیست، د ازادۍ د تحریکونو د کمزوري کولو، د پاکستان له ماتیدو څخه د ژغورلو، پښتون او بلوڅ په جګړه کې د ساتلو او د هغوی په وسایلو د خیټې اچلو په موخه یې دغه جګړه په بلوچستان ایالت په ځانګړې توګه په کوټه کې روانه وساتله چې تر اوسه پورې په کې له دواړو لوریو څخه د ښځو او ماشومانو په ګډون په زرګونو کسانو ته مرګ ژوبله واوښته.
که څه هم چې دا جګړه مستیقما دغه هیوادونه پر مخ نه وړي خو د دغه هیوادونو ګوداګیان او د هغوی تالۍ څټي له هغه وروسته اوس په اسلام اباد کې ځینې شیعه او سني خپل مطلبه او د پردیو ګټو ته ژمن مشران د ایران او سعودي عربستان ترڅنګ د ځینو نورو هیوادونو په سفارتخانو وځي او ننوځي، موخه یې هم پورته ذکر شوی عمل روان ساتل دی، مطلب مې اصلي خبرې ته راتګ دي: څنګه چې افغانستان له تیرو څلوېښتو کالو څخه د نړۍ د ځینو استخباراتي ادارو د پټې او ښکاره، سړې او تودې جګړې میدان ګرځیدلي دی، نو ګومان کیږي چې په افغانستان کې د یو بل جنګ نغری تودیږي، هغه هم د دره نوي فیصده سني او اووه فیصده شیعه مذهبونو د منونکیو ترمنځ چې ملاتړ به یې هم همدغه د مذهبونو میراث خواره هیوادونه ایران او سعودي عربستان کوي، خو د دې ترڅنګ د سیمې نور استخبارات هم په دې کار کې لاس لرلي شي.
هغه هزاره فیسبوکي جنونیات او د هغوی ځینې مدني لېونیان باید په دې ځان پوه او خبر کړي چې په افغانستان کې د قامونو او مذهبونو ترمنځ د نفاق اور ته لمن وهل کیږي، د نړۍ او سیمې ځینې استخباراتي کړۍ غواړي چې دلته د یو بل اور نغری تود کړي او تفرتونه خوارته کړي، تر څو د دوی هر اړخیزې ګټې لکه: قامي سلامتیا، مذهبي میراث خوري او کلتوري تیری پرځای پاته شي، خو د دې ترڅنګ افغان دولت او د دغه دولت استخباراتي ادارې باید اوس له ډیرې اوښیارۍ او سنجدګۍ څخه کار واخلي، ترڅو د پردیو دغه ډول دسیسې ټولې شنډې او له منځه یوسي، ګنې زموار به یې همدغه دولت او د افغانستان ملي امنیت ګڼل کیږي، که نه نو د تیرې شپې د کابل او له هغه وروسته د مزار شریف پېښې به شاوخوا هره ورځ تقراریږی.
Habib Urehman Taseer
لیک: حبیب الرحمن تاثیر
July 17, 2016
تیر ماښام په ترکیه کې د شاهنواز تڼي ډوله یوه ناکامه کودتا وشوه، ښه وه بده وه موږ ورسره کار نه لرو، خو له هغه وروسته زموږ ځینو بېچاره فیس بوکیانو له خولې لاس اخیستی دی، د طیب اردوغان، د هغه د مسلمانۍ او د هغه د حکومت په صفتونو نه مړیږي، څوک ورته قهرمان، څوک ورته اتل، څوک ورته د اسلام ساتونکی څوک څه او څوک څه لقبونه ورته کاروي او د هغه د نظام ننګه کوي، خو باید موږ په دې ځان پوهه کړو چې زموږ تر اوسه په خپله په یوه پایڅه کې دواړه پښې بندې دي، د ځان د ښه راتلونکي، د هیوادنیو ګټو او د ځوانانو د روزلو لپاره کار وکړو ځکه چې دا کار موږ او تاسو ته ګوري، بله دا چې ترکیه او اردوغان موږ او تاسو ته په ښه نه راځي، ترکېې او اردوغان واړ عمر زموږ له دوښمن سره زموږ (پښتنو افغانانو) په خرابولو کې مرسته کړې او هغه یې په ټولیزه توګه راته چاغ کړی دی.
په محکوم افغانستان (کوټه، پېښور او قبايلي سيمو کې) له تېرو لسو کالو څخه پنجاب او د پنجاپ د استخباراتي ادارې په پښتنو او بلوڅو کې چاودنې کوي، د بغاوت په تور يې وژني، د ترهګرو په نوم يې قتل عام په کې پيل کړى دى، د اپرېشن په نوم په بربريت يې غيرت شهامت، غرور، افغانيت، مېړانه او هرڅه له خاورو سره ورته خاورې کړل، په سوات کې يې د مېړونو تر مخ پښتنې ښځې وشرمولې، ولي دغه اردوغان ږغ نه پورته کوي؟، ولي دغه اردوغان پټه خوله ناست دى؟، ولې دغه اردوغان ګونګ ناست دى او سيلونه کوي؟. خو چې په برما کې پنځه کسان ووژل سول او اردوغان یې د مرستې غږ وکړ، نو زموږ بې فرهنګه، ناپوهه او نا سرخلاصو پښتنو ورته د اتل، قهرمان او سپين مسلمان خطابونه کول.
کله چې پاکستان په افغانستان کې د جګړې پيل وکړ او د مجاهد په نوم خلګ يې وروزل او وروسته يې افغانستان ته راولېږل، نو په ازاد افغانستان کې دغه پنجاب پرستو (مجاهدينو) څه و نه کړل؟، تر برما يې زيات ظلمونه او نارواوې وکړې، له هلکانو سره يې ودونه روا کړل او ودونه يې ورسره وکړل،د خپلې خور له لور يې تيان پرې کړل، د خپل ورور په سر کې يې مېخونه ورټکوهل، د خپل کلي خلګ يې په کانټينرونو کې بند کړل او تر لاندې يې اورونه بل کړل، هيواد يې ړنک کړه، د ډيورنډ د منحوسې کرښې د مضبوطۍ له پاره يې کارونه وکړل، هيواد يې په ژبني، قامي، مذهبي او سيمه ييزو تعصباتو کې ښکېل کړ، ولي دغه اردوغان ږغ نه پورته کاوه، ولي دغه اردوغان پټه خوله ناست وو،ولې دغه اردوغان ګونګ ناست وو او سيلونه کول او پاکستان ته یې دا نه ویل: چې له خپلو ناروا کړنو لاس واخله.
په بلوچستان کې د بلوڅو سياسي ځوانان او پېغلې ازادي غواړي، سپېڅلې مبارزه کوي، د پنجاب له ظلم، بربريت او تېري څخه ځان خلاصوي، خو د پنجاب استخباراتي ادارې د دغه بلوڅو کورنيو، پيغلې، ځوانان، مېرمنې، ماشومان او سپين ژيري سړي لومړى له کورونو تښتوي، وژني يي او وروسته يې وراسته سوي (مسخ سوي) مړي په بېلابېلو ځايونو کې غورځول، ولې اردوغان د انسانیت په خاطر څه نه ورته وايي: چې پاکستانه دا کار مه کوه، خو چې په کې یوه کودتاګۍ سوې ده، زموږ د وطن عقلي نابالغه فیس بکیان راغورځیدلي دي او په له غره سره سرجنګوي وايي موږ درسره یو، پلانی دی او ډینګی.
لیک: حبیب الرحمن تاثیر
September 19, 2016
له جهاد او مقاومت څخه وروسته د غصب او فساد په برکت، خپلو شخصي ګټو ته د زیان په خاطر او د خپلو بدو کړنو د پټولو په موخه مجاهد له مجاهد سره د سولې مخالفت کوي او د ځینو خلګو په یاد او وینا دا مخالفت ځکه ورسره کوي چې کلونه وړاندې همدغه مجاهدینو د افغان ولس له جګړې څخه د خلاصون له پاره په کعبه کې نامنلي قرانونه وکړل او بیا یې په مقدس نامه په جګړه لاس پورې کړ، دا هغه وخت وو چې طالب وسله وال یې په منځ کې راغورځار سول او دوی یې له کابله پسې واخیستل، خو په زړونو کې یې کینه او بغض هم هغسې تند او تاند پاته وو.
د طالب په شړل کیدو او د وخت په تیریدو سره ټولې ډلې په کابل ننوتلې، ځینې له رهبري سره او ځینې پرته له رهبرۍ، پر خلګو او ولس باندې حاکم سول، دې عمل پوره پنځلس کاله مزل وکړ، د وخت په تیریدو سره د یوه مرور رهبر سره د سولې د خبرو زمینه برابره سوه، دا چې له تیرو څو میاشتو څخه په کابل کې ناست یوه خوله بوټۍ د سولې شورا ریس او دغه شورا هڅې پیل کړې دي چې د ګلبدین حکمتیار په مشرۍ له حزب اسلامي سره سوله وکړي، خو ځینې د وطن نافرمانه اولاد یې مخنیوی او مخالفت کوي، وجه یې ښکاره او ګټې یې مشخصې دي، که څه هم چې د سولې شورا، افغان دولت او ولسمشر یې په ښکاره نوم نه دی اخیستی خو ولس ته یې په اعشاره ویلي چې له سولې سره د مخالفت ږغ له پنجشېر درې راخیژي او له ځینو نورو سیمو بدرګه کیږي.
د پنجشېر درې تر واک او امر لاندې ټلواله او د ټلوالې سیاسي مفکرین، دانشوران او د لومړي صف ژورنالیسټان په دې باور دی چې د ګلبدین حکمتیار په مشرۍ اسلامي حزب په کورنیو جګړو کې د ټلوالې ځینې کسان وژلي دي، خو دوی دي خبر وي چې په افغانستان کې په دغه جګړو کې له تیرو څو کالو څخه دغه مجاهدینو د یو بل په وزغنو کې منګولې بندې کړې وې او په زرګونه ولسي خلګ یې ووژلې، دومره زیان ټوپک مارو ونه لیدلی څومره زیان چې یې ولس او خلګو ته رسولی دی.
ظاهره خبره ده: چې د جګړییزو کسانو شخصي منافع او ګټې د سولې په راتلو سره په خطر کې لویږي، نو دوی د سولې په نه راتلو ټینګار کوي، وسلې ته لاس کوي او جګړه پر مخ وړي، خو زما په خیال چې دا ځل به د شورا نظار، شمالي ټلوالې، استاد ستاف او په افغانستان کې د سولې نور مخالفین په دغه ځای کې له ډیر احتیاط څخه کار واخلي، ځکه چې دا وخت په کابل کې تر نورو ډیر د دوی غصب شوې شتمنۍ په خطر کې لویږي، که څه هم چې هیڅ امکان نه لري خو دوی فکر کوي چې هسې نه په کابل کې د مجاهدینو لسیزه یو ځل بیا د دوی له لاسه تقرار سي.
د میرالله او خیرالله د خره متل هم دلته اړین دی، ځکه که یوې خواته د نظار شورا او شمالي ټلواله د سولې د دغې پروسې مخالفت او مخنیوی کوي خو د دې ترڅنګ د دغه شورا بې نظره متحدین هم د سولې پر شورا او دولت زور راوړي چې تر سولې جګړه غوره ده، ځکه دوی هم د ګلببو د چرګې مثال لري، هګۍ یو ځای اچوي کړوتا یې بل ځای خېژي، په ښکاره د حکمتیار طرفدار دي، خو په پټه له حکمتیار سره د سولې مخالفت پر مخ وکړي.
By: Habib Urehman Taseer
h.taseer@gmail.com
لیکوال: حبیب الرحمن تاثیر
د کوټي، پېښور، ږوب، چارسدې او یا نورو سیمو بې پښتو، بې وجدانه او پردي پال پښتانه چې د کشمیریانو، ترکیانو او ځینو نورو پر ویر او غم مرثيې وايي، مظاهرې ورباندې کوي ګټې ورباندې کوي، نن دي د خپل ورور په وژلو هم خوابده کړي، مظاهرې دي وکړي، ګرم ته دي د ګرم ګوته ونیسي او میدان ته دي راووزي.
هغه قامپرستان چې پاکستاني اسټبلشمنټ یې پر مرۍ پښه ورایښې او یواځې د نلکۍ، اوبو، پلچکونو، بندو شناخت کارډونو تر مسلو یې محدود کړي هغه دي نور د پښتنو او بلوڅو د نسل کوشۍ په ځانګړې توګه د هغوی د ځوان او د تعلیم یافته نسل د وژنې د مخنیوی لاره خپله کړي، غدار دي سي او بغاوت دي وکړي، د کامپرستۍ په نوم دی نور د خپلو هیوادوالو ضمیر وژنه، غیرت وژنه او افغانیت وژنه بس کړي.
هغه مذهبي ډلې چې ځان د اسلام ټیکداران بولي او په ژوند، نصاب او دونیا کې د جهاد پیلتې دودوي، کشمیر، بوسنیا، چیچنیا او افغانستان ته مجاهدین لیږي هغه دي د روانې دومخې جګړې، د ښکاره کولو له پاره ږغ پورته کړي، ولې دوی نه دي خبر چې په بلوچستان کې انسان وژنه چا پیل کړې ده؟، څوک یې کوي، ولې یې کوي؟ د خلګو ولس او خپلو کارکنانو پر سترګو غوړولې تورې پټۍ دي نورې ورڅخه لرې کړي، نور دی له دا مقدس نوم څخه ګټه نه پورته کوي.
لیک: حبیب الرحمن تاثیر
کله چې ځینو کوتا فکره اشخاصو او د هغوی تالۍ څټو د قومي او ژبني سیاست د پرمخ وړلو په نیت، د افغانستان د معاصر تاریخ لیکونکي میر غلام محمد غبار په خبره: (چې حبیبالله کلکانی مشهور به «بچه سقو» د غلو، بیسوادو، فاسقو، فاجرو، مرتجعو او راهزنو پاچانو له مجلې څخه وو)، د ورستو هډوکو د بیا ښخولو خبره راپورته کړه، نو د نورو حساسیتونو د راپورته کیدو ترڅنګ یې په حزب اسلامي ډله کې هم چاکونه واچول، د دغه ګوند له فکري ګوندي جوړښت څخه ځینې د مثبت فکر لرونکي ځوانان او فکري ملګري خواتوري شول، وجه یې هم د کلکاني په اړه د کلبدین حکمتیار او بچه حکمیتار دریځ او نظرونه دي.
ښاغلی ګلبدین حکمتیار چې له تیرو څلویښتو کالو څخه په افغانستان کې د هر ډول انظام په خلاف په مبارزه بوخت دی، کلکانی یو رښتونی مجاهد او د دین رسول الله خادم یاد کړ، په اوسنيو حساسو حالاتو کې ځینو فیس پاڼو او سوشل میډیا ګلبدین حکمتیار ته منسوب یو آډیو کلیپ راپور ته کړ چې: د سقاو زوی یې په کې د خادم دین رسول الله او غازي محمدنادرخان یې په کې د جلاد په نومونو یاد کړ دي چې دغه کار د حکمتیار به محبوبیت منفي اغیزه وکړه او د نورو روشنفکره هیوادوالو ترڅنګ د ګوندي ځوانانو تر سختو نیوکو لاندې راغی.
که څه هم چې په افغانستان کې د خلګو د علمي، سیاسي او فکري کچې د لوړیدو له امله د افغان مجاهدینو جهادي مفکره او جهادي رهبریت ورو ورو خپل محبوبیت له لاسه ورکوي او وايي چې دا په سیمه کې د امریکايي، پاکستاني او ځینو نورو کفري او سلامي اسختباراتي کړیو ګړه پروژه ده، خو د ګلبدین حکمتیار ترڅنګ بچه حکمتیار هم په خپله فیسبوک پاڼه چې دا وخت د خلګو د سختو غرګونو له امله بنده ده ولیکل چې: (له تعلیمي او تاریخي کتابونو څخه دې کلکاني ته د غله خطاب حذف شي، ځکه چې هغه خادم دین رسول الله...)، که ښاغلی حبیب الرحمن حکمتیار له تعلیمي او تاریخي کتابونو څخه کلکاني ته د غله د خطاب د حذف کولو غوښته کوي نو تاریخ به دا هم ولیکي چې د ځینو شخصي ګټو په خاطر بچه حکمتیار دا تېروتنه هم کړې وه چې تاریخ یې درواغژناوه، وړوکی حکمتیار دي دا خبره له ذهنه نه باسي چې: (له تعلیمي او تاریخي کتابونو څخه کلکاني ته د غله خطاب دي حذف شي) په تاریخ کې د کاڼي کرښه شوه.
شاید ګلبدین حکمتیار او حبیب حکمتیار دغه کار د سیاسي ګټې او له شمالي ټلوالي سره د ځینو نورو ترڅنګ: د ګلبدین حکمیتار کابل ته په راتللو، د حزب اسلامي نه بې وسلې کولو، د شمشتو پنډغالي را اتقالولو، په دولت کې اسلامي حزب ته په وړ ځای ورکولو او د ځینو نورو مجاهدانه اختلافاتو د لري کولو په موخه کړی وي، خو ځینې سیاسي شنونکي د کلکاني بیا ښخول او سقاوي کیسې راژوندۍ کول د تېرو خپلمنځي، جهادي، ګوندي، ژبني او مذهبي جګړو او ناخوالو د ځنځیر یوه بله کړۍ ګڼي او وايي: دا یو سټراتیجک ګواښ دی، سیاسي شنونکی او لیکوال خان زمان کاکړ لیکي: سقاوي افغان ضد ذهنيت او پروسه ده، دوام لري افغان ماډرنیزم ته راجع دا ايډيالوجيکل او سټراټيجک ګواښ په يوه منظمه سياسي مبارزه ناکامه کېدی شي، سقاوي په کوم نژاد، توکم يا اتهنيک ګروپ پورې تړلې مفکوره هرګز نه ده.
له اوږدو خبرو تېرېږم او اصلي خبرې ته راځم، هغه دا چې د ښاعلي ګلبدین حکمتیار او حبیب الرحمن حکمیتار له لورې بچه سقاو ته د خادم دین رسول الله خطاب کول او له تعلیمي او تاریخي کتابونو څخه د کلکاني په اړه د غله خطاب د حذف کولو غوښتنه د دوی دواړو ترڅنګ اسلامي حزب ته هم سرخوږی جوړ کړ، ځکه چې دغه کار د نور افغان ملت ترڅنګ په خپلو ګوندي ملګرو کې د هغوی د محبوبیت سطح راټیټه کړه، د ګوند له لیکو څخه یې د ځینو لوستو، بااحساسه او روشنفکره ځوانانو او پخواني فکري ملګرو ایستل هم پر ځان ومنل، وینم او اورم چې د حزب اسلامي له لیکو څخه ډلې ډلې هغه ځوانان او فکري ملګري چې د کلکاني په موضوع دردېدلي د حزب اسلامي له صف څخه بېلیږي.
حبیب الرحمن تاثیر
لیک: حبیب الرحمن تاثیر
که یوې خواته پاکستان په ډول ډول کړنو سره د پښتنو د ذهنونو خرابولو له پاره لکه: مذهبي اختیارات ورکول، د پښتنو ځینو مشرانو ته امنتیازات ورکول، پښتانه په سیاسي ګوندونو، مذهبي ډلو او قبیلوي اتحادیو ویشل، له ځینو لویو درسګاوو څخه د پښتو نصاب ایستل او له درسي نصاب څخه د پښتنو اتلانو، مضمونونو ایستل او پر ځای يې جګړییز او زیانمن مضمونونه وراچول او د ځینو مشرانو او سخت دریځو پښتنو د شکنجه کولو په وسیله پښتانه کمزوري کول او داسې نورې وسیلې کاروی، خو د دې ترڅنګ د عام، ساده او بې سواده پښتنو ذهنونه بیا د رسنیو له لارې خرابوي.
پاکستانی دولت او د دغه هیواد استخباراتي ادارې کوښښ او ټینګار کوي چې په پاکستاني راډیوګانو، تلوېزیونانو، ورځپاڼو بلکې په ټولیزه توګه په رسنیو کې د ځینو مسلم لیګي او جاسوسو پښتنو پروډیوسرانو، نطاقانو او خبریالانو په وسیله داسې پروګرامونه، ریپورټونه او ګردي مېزونه ورته تیاروي چې د پښتنو فکرونه وراسته، خراب او بدل کړي، د یوووالي له لورې یې د خپل منځي ځانځانۍ، بدبینې او نفرتونو و لورته راوګرځوي، چې دا د پاکستاني دولت او استخباراتي ادارو ایماني، وژداني او وطني فریضه جوړیږې.
له بده مرغه چې په دې برخه کې افغان دولت هیڅ کار نه دی کړی، نه مضبوطې رسنۍ لري او نه هم په رسنیو کې د ډیورنډ کرښې دواړو غاړو ته د پښتنو د ذهنونو د جوړولو کسان شته چې هم په تروریستي توګه ورڅخه ځان خلاص کړی او هم په فکري، سیاسي او ذهیني توګه د هغوی ذهنیت سازي وکړي، په پاکستان کې د دولتي رسنیو ترڅنګ شخصي رسنۍ هم د پښتنو د ویش لپاره ښه رول ترسره کوي، خو له بده مرغه چې په افغانستان کې یو خو پښتانه په ټولیزه توګه خپلې رسنۍ نه لري، خو که یې لري هغه یواځې تر سندرو، هندی، ترکيي او انګریزي سریالونو او او نورو دا ډول پروګرامونو پورې محدودې دي، نه غواړي چې له سندریزو پروګرامونو، هندي، ترکيي او انګریزي سریالونو څخه راووځي، چې په سر کې یې (شمشاد) او (ژوندون) تلوېزیونو راځي.
د مطلب خبرې ته راځم که ملي تجاران، جهادي مشران، بهرمیشتي افغانان او نور شتمن کسان په هیواد کې د ځینو راډیو ګانو او تلویزیونو د جوړولو و لور ته پام واړوي هم به په زیاته اندازه پیسې وګټي او هم به د پولې دواړو لوریو ته د پرتو پښتنو قامونو ذهنیت سازي وکړي، په افغانستان کې له تیرو څلوېښتو کالو څخه د نړۍ استخباراتي او مېډیايي جګړه روانه ده، خو قرباني کیږي په کې یواځې پښتانه او تر څو پوري چې د پښتنو ذهنونه جوړ شوي نه وي تر هغې پورې به همدا ډول پښتانه د دغه جګړې قرباني کېږي، همدا ډول به په پردۍ جګړه کې ښکېل وي، د ذهنیت سازۍ او فکر جوړونې تر ټولو ښه او یواځینۍ لاره هم رسنۍ دي، که لوی افغانستان جوړول غواړو، که د پښتنو وڼه او یووالی غواړو، که غواړو چې ځان د پاکستان غوندې له مکاره او دوه مخي دوښمن څخه خلاص کړو، رسنۍ باید فعالې شي.
|
| |
| وب : | |
| پیام : | |
| 2+2=: | |
| (Refresh) | |
<-PollItems->
<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
بازدید دیروز : 5
بازدید هفته : 18
بازدید ماه : 34
بازدید کل : 4378
تعداد مطالب : 83
تعداد نظرات : 0
تعداد آنلاین : 1
<-PollItems->
<-PollName->